Chestertona droga do Rzymu

W Kościele katolickim i konwersji Chesterton opowiada o tym, co skłoniło go do wejścia w szeregi strasznych papistów i dlaczego uległ nachalnej katopropagandzie. Otóż, zbyt cenił wolność i rozum, by wybrać coś innego. Świat miota się pomiędzy zakazywaniem czego popadnie a przyzwalaniem na wszystko. Nie wie, czy zdecydować się na wróżki, horoskopy i przepowiednie o końcu świata czy na radykalnego Dawkinsa i scjentyzm, ale generalnie jedno i drugie uważa za fajne, bo skoro Kościół tego nie lubi, to coś w tym musi być.

Dowcip polega na tym, że w Kościele jedne skrajne idee są równoważone przez inne, tylko co jakiś czas kolejni rewolucjoniści „odkrywają” którąś z nich, czerpiąc z bogatego dorobku Kościoła. Kalwin „odkrył” wszechmoc Boga i tak się jej przestraszył, że aż zanegował wolność. Ktoś inny odkrył wolność i tak mu się spodobała, że wyrzucił Boga, bo mu ją „ograniczał”. Według jednych istnienie bogatych jest winą Kościoła, według innych istnienie biednych. Jedni plotą, że zniszczył on pogaństwo, inni – że je wypromował. Za bardzo nawołuje do moralności – źle. Za mało – jeszcze gorzej. Słowem, winny jest zawsze i  wszystkiemu, przykłady można mnożyć. Każdy krytyk Kościoła powinien sobie uświadomić, że znajdą się ludzie, krytykujący Kościół z przeciwstawnych powodów.

Dobrze więc, że Kościół nie jest na czasie, bo mody i obsesje przemijają coraz szybciej, pisze Chesterton. Dzisiaj modna jest propaganda sukcesu i niczym nieograniczonego rozwoju jednostki, jutro będzie modny fatalizm absolutny. Kościół jest na szczęście trochę „futurystyczny” (tak samo jak trochę "kapitalistyczny" i "socjalistyczny") bo przygotowany na to, co przyniesie przyszłość. A skoro jest atakowany z każdej strony – przez ateistów, neopogan, protestantów, liberałów – znaczy, że pozostaje punktem odniesienia dla świata. Narastające z dnia na dzień antyklerykalne szczekanie tylko tego dowodzi. 

Chestertonem zachwycali się Gaiman i Pratchett, co może dziwić, zwłaszcza w kontekście informacji o planowanym samobójstwie tego drugiego. Paradoks, którego, w przeciwieństwie do paradoksów chestertonowskich (jak na przykład „Gdyby nie było Boga, nie byłoby ateistów”), nie ogarniam, może ktoś mi wytłumaczy?

Trochę mi brakuje jakiegoś dzisiejszego odpowiednika Chestertona, kiedyś najbliższe były felietony Wojciecha Wencla, teraz ich autor trochę się zradykalizował. Można być ortodoksyjnym i radykalnym, ale też pisać lekko, z humorem i fantazją.

Ponieważ książka jest w dużej części polemiką z protestantyzmem, w kontekście wyboru papieża Franciszka przypomniały mi się słowa żyda Moryca Welta z Ziemi obiecanej:

„Cóż to za firma – protestantyzm. Papież, to jest firma!”.

Gilbert K. Chesterton, Kościół katolicki i konwersja. Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, 2012.